Beslisboompjes

Wanneer op enig moment een crisis toeslaat of het geld
opraakt pleegt men dikwijls een onderscheid te maken
tussen nuttige en minder nuttige beroepen. Ook in de
coronapandemie is dit niet anders: ‘zie je wel dat je niets aan
geesteswetenschappers hebt’, hoor je eenvoudigere zielen
denken. ‘Zie je wel dat ze geen enkel nut dienen!’
De gedachte dat men in een crisis niets aan filosofen heeft
is natuurlijk al door de geschiedenis ontkracht: hebben
de grote denkers geen duiding gegeven op de momenten
waarop oude denkkaders niet meer volstonden? Een recent
verschenen biografie van Hannah Arendt, waarvan u verderop
een bespreking vindt, toont ook weer aan hoeveel van onze
perspectieven op keuzes maken in onzekere tijden wij aan
onze voorgangers te danken hebben. Maar wat de filosofie in
een crisis onontbeerlijk maakt is natuurlijk niet alleen wat zij
in het verleden allemaal heeft gezegd.

‘Crisis’ komt van het oud-Griekse werkwoord krinomai,
hetgeen iets betekent als scheiden, schiften of beslissen.
Hoe lastig het nemen van moeilijke besluiten kan blijken,
zagen wij de afgelopen maanden bij het verschijnen van
het controversiële triage-draaiboek. Sanne onderwerpt
het draaiboek aan een kritische blik: wat is het probleem
precies, en zijn beslisboompjes de oplossing als we
mensenlevens tegen elkaar gaan afwegen? Dat in elke
crisis ook het schiften van belang blijft, laat Djuna zien in
haar stuk over verschillende populaire herinterpretaties
van het stoïcisme. Want of deze herinterpretaties trouw
blijven aan de ware stoïsche filosofie en ons uiteindelijk
kunnen helpen problemen en crises het hoofd te bieden,
is nog maar ten zeerste de vraag.

En over scheiden gesproken, eveneens vindt u in dit nummer
een afscheidsinterview met vertrekkend hoogleraar Josef
Früchtl. Ook hij heeft wat te zeggen over het belang van
filosofie als geïnternaliseerde theoretische onzekerheid, juist
in onzekere tijden.

Onzekerheid en rustige, rationele besluitvorming gaan
moeilijk samen. Maar is rationaliteit, het geven van ‘goede
redenen’, juist niet noodzakelijk voor een goed functionerende
democratie? Moeten wij onze emoties dus beter leren
controleren, zoals de Stoa voorschrijft? Of kan een
democratie, als geïnstitutionaliseerde instabiliteit en conflict,
juist niet zonder emoties, zoals Früchtl stelt? Cimedart gaat
graag de polemiek met haar lezers aan. Wilt u zich in deze
discussie mengen? Klim dan in de pen en breng uw eigen
inzicht te berde! De redactie kijkt uit naar uw inzendingen!